Hàng hóa thay thế là gì? Phân biệt hàng hóa thay thế và hàng hóa bổ sung

Hàng hóa thay thế là gì? Hãy cùng MISA SME tìm hiểu đặc điểm và những sự khác biệt của hàng hóa thay thế và hàng hóa bổ sung qua bài viết dưới đây.

1. Hàng hóa thay thế là gì? Tác động của giá cả thị trường đến hàng hóa thay thế 

1.1. Hàng hóa thay thế là gì?

Hàng hóa thay thế (Substitute goods) là hàng hóa có thể thay thế các loại hàng hóa khác tương đương về công dụng (hoặc tiêu thụ) khi có các điều kiện thay đổi. Trong kinh tế vi mô, hai hàng hóa được coi là hàng hóa thay thế nếu các sản phẩm đó có thể được người tiêu dùng sử dụng cho cùng một mục đích. Có nghĩa là, người tiêu dùng cảm nhận cả hai hàng hóa là tương tự hoặc có thể so sánh được, do đó việc tiêu thụ nhiều hơn một hàng hóa khiến người tiêu dùng ít ham muốn hàng hóa kia hơn. Trái với hàng hoá bổ sung và hàng hoá độc lập, hàng hoá thay thế có thể thay thế nhau trong quá trình sử dụng do điều kiện kinh tế thay đổi. 

Ví dụ về hàng hóa thay thế:

• Coca cola và Pepsi là các hàng hóa thay thế cho nhau, đều giống nhau về mục đích cung cấp một loại nước giải khát cho người tiêu dùng và có những đặc tính giống nhau 
• Cà phê hòa tan là hàng hóa thay thế cho cà phê rang xay truyền thống

1.2. Tác động của giá cả thị trường đến hàng hóa thay thế 

Kinh tế học giải thích rằng khi giá của một loại hàng hóa tăng lên, lượng cầu của loại hàng hóa đó sẽ giảm, trong khi đó lượng cầu của hàng hóa thay thế sẽ tăng lên. Ví dụ A và B là hai sản phẩm thay thế cho nhau. Khi giá của sản phẩm B tăng, người tiêu dùng sẽ nhận thấy sản phẩm B đang trở nên đắt đỏ hơn so với sản phẩm A. Từ đó, người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang sử dụng sản phẩm A nhiều hơn và giảm việc sử dụng sản phẩm B.

Ví dụ: Giá thịt lợn và giá thịt gà có giá 120.000đ/kg và chợ A mỗi ngày bán được 600kg thịt gà và 600kg thịt lợn. Tuy nhiên do dịch bệnh, giá thịt lợn tăng mạnh lên 180.000đ/kg thì người tiêu dùng lựa chọn mua thịt gà thay thế, lúc này lượng thịt gà tiêu thụ chắc chắn sẽ tăng mạnh so với lượng thịt lợn được bán ra.

Hình 1: Tác động của sự thay đổi giá cả của hàng hóa thay thế đến cầu về một loại hàng hóa

Nếu B là sản phẩm thay thế cho A, thì sự thay đổi giá của hàng hóa B ảnh hưởng như thế nào đến cầu đối với hàng hóa A?

Như vậy khi giá của hàng hóa thay thế tăng lên, cầu đối với hàng hóa mà chúng ta đang xem xét cũng tăng theo (đường cầu dịch chuyển sang phải) và ngược lại, khi giá của một hàng hóa thay thế giảm, cầu đối với hàng hóa mà chúng ta đang phân tích sẽ giảm và đường cầu của nó sẽ dịch chuyển sang trái.

2. Hàng hóa thay thế hoàn hảo và không hoàn hảo

• Hàng hóa thay thế hoàn hảo

Hàng hóa thay thế hoàn hảo được dùng để chỉ một cặp hàng hóa có cùng mục đích và công dụng sử dụng và có cùng đặc điểm, tính chất. Những loại hàng hóa này hoàn toàn có thể thay thế cho nhau.

Ví dụ về hàng hóa thay thế hoàn hảo: Pizza Hut và Pizza Company, Coca cola và Pepsi… Các loại hàng hóa này có cùng tính chất, đặc điểm và công dụng.

• Hàng hóa thay thế không hoàn hảo

Hàng hóa thay thế không hoàn hảo là những sản phẩm, hàng hóa có thể thay thế cho nhau nhưng vẫn có những điểm khác biệt mà người tiêu dùng có thể nhận ra.

Ví dụ về hàng hóa thay thế không hoàn hảo: Bánh mì và bánh ngọt là hai sản phẩm thay thế. Khi giá của bánh mì tăng, một số người chuyển sang ăn bánh ngọt. Tuy nhiên, với những người không ưa đồ ngọt vẫn sẽ tiếp tục lựa chọn mua bánh mì mặc dù phải trả với mức giá cao hơn.

>> Xem Thêm: Phần mềm kế toán phổ biến nhất hiện nay MISA SME

3. Phân biệt hàng hóa thay thế và hàng hóa bổ sung

Hàng hóa bổ sung (Complementary goods) là một cặp hàng hóa được sử dụng cùng với nhau để phát huy giá trị sử dụng của hàng hóa như xăng và xe máy, máy tính và phần mềm…

Cụ thể, A được gọi là hàng hoá bổ sung cho hàng hóa B nếu như việc tiêu dùng hàng hóa B luôn kéo theo việc tiêu dùng A. 

Ví dụ: Xe máy và xăng là hai loại hàng hóa bổ sung, khi giá của xăng tăng lên sẽ làm cho nhu cầu về xăng giảm xuống (trong điều kiện các yếu tố khác giữ nguyên). Xăng là nguyên liệu bắt buộc để xe máy có thể hoạt động nên khi lượng xăng được sử dụng ít đi nghĩa là mức sử dụng xe máy cũng sẽ giảm đi so với trước. Do đó, nhu cầu về xe máy cũng sẽ giảm đi.

Khi giá của hàng hóa bổ sung tăng lên, cầu về hàng hóa sẽ giảm và đường cầu sẽ dịch chuyển về bên trái.

Hy vọng bài viết sẽ giúp anh chị hiểu hơn về hàng hóa thay thế cũng như sự khác biệt giữa hàng hóa thay thế và hàng hóa bổ sung. Doanh nghiệp cần có kế hoạch nghiên cứu và phát hiện các hàng hóa thay thế để kịp thời đưa ra các chiến lược phát triển sản phẩm, đảm bảo không bị đánh mất thị phần và có thể gia tăng doanh thu.