Vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

Một trong những giải pháp cung cấp nguồn vốn hiệu quả nhất cho doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay được nhiều doanh nghiệp áp dụng là sử dụng hình thức cho thuê tài chính 

Sử dụng dịch vụ cho thuê tài chính đang được áp dụng phổ biến ở các doanh nghiệp tại nhiều nước trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Ðức, Thụy Ðiển, Úc… Hiện nay ở Mỹ, ngành thuê mua thiết bị chiếm khoảng 25 – 30% tổng số tiền tài trợ cho các giao dịch mua bán thiết bị hàng năm của các doanh nghiệp. Nguyên nhân chính thúc đẩy hoạt động cho thuê tài chính phát triển nhanh là do nó thể hiện hình thức tài trợ có tính an toàn cao, tiện lợi, và hiệu quả cho các bên giao dịch.

Tại Việt Nam, dịch vụ cho thuê tài chính bắt đầu xuất hiện từ năm 1996, và đây được nói là phương thức hiệu quả để giải quyết về nguồn vốn và trang thiết bị máy móc cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường hạn chế về vốn tự có, uy tín cũng như tài sản thế chấp dẫn đến khó tiếp cận với nguồn vốn tài chính. Trong khi đó, hoạt động cho thuê tài chính là tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hạn hẹp về ngân quỹ, các doanh nghiệp có mức độ tín nhiệm thấp có được cơ sở vật chất và thiết bị cần thiết để sử dụng.

Các doanh nghiệp cần biết rằng cho thuê tài chính là hình thức tài trợ tín dụng thông qua cho thuê các loại tài sản, máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển… là nhu cầu mà các doanh nghiệp, các nhà đầu tư mong muốn để đổi mới máy móc, thiết bị, hiện đại hóa công nghệ sản xuất kinh doanh. 

Đặc trưng của phương thức này là – đơn vị cho thuê là chủ sở hữu tài sản sẽ chuyển giao tài sản cho người thuê, tức là người sử dụng tài sản được quyền sử dụng và hưởng dụng những lợi ích kinh tế mang lại từ các tài sản đó trong một thời gian nhất định. Người thuê có nghĩa vụ trả một số tiền cho chủ tài sản tương xứng với quyền sử dụng và quyền hưởng dụng. Điều này cũng nói lên việc cấp tín dụng dưới hình thức cho thuê tài chính không đòi hỏi sự bảo đảm tài sản có trước, tạo cho doanh nghiệp tiếp cận hình thức cấp tín dụng mới, vừa giải tỏa được áp lực về tài sản. Ngoài ra, các công ty cho thuê tài chính có thể mua tài sản của doanh nghiệp và cho thuê lại tài sản đó nếu doanh nghiệp thiếu vốn lưu động do đã tập trung vốn để đầu tư mua sắm tài sản cố định. Như vậy doanh nghiệp vừa có tài sản để sử dụng lại vừa có vốn lưu động để sản xuất kinh doanh.

Rõ ràng, loại hình này rất thích hợp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ bởi vì thủ tục đi thuê đơn giản, linh hoạt nhanh gọn hơn đi vay vì bớt được thời gian làm thủ tục thế chấp, bảo lãnh. Thêm vào đó, hình thức thuê tài chính sẽ giúp cho doanh nghiệp tránh được rủi ro về tính lạc hậu và lỗi thời của tài sản, đặc biệt đối với những thiết bị có tốc độ phát triển nhanh. Hơn nữa, hình thức này có thể giúp doanh nghiệp vừa có vốn vừa có trang thiết bị máy móc hiện đại để tập trung sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn.

Mặc dù dịch vụ cho thuê tài chính có tác dụng cho các doanh nghiệp như vậy, nhưng hoạt động công ty tài chính thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng của thị trường dịch vụ này ở VN. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức được hết lợi ích từ kênh tín dụng này cũng như thông tin về thị trường phát triển dịch vụ cho thuê tài chính ở VN hiện nay.

Các công ty cho thuê tài chính thừa nhận rằng số doanh nghiệp biết đến cho thuê tài chính không nhiều mặc dù dịch vụ này có mặt tại VN hơn 10 năm nay. Theo họ, các doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất thường nghĩ ngay đến vay ngân hàng (NH) thay vì tìm đến công ty cho thuê tài chính.

Các chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ đều nói rằng giá cả cho thuê tài chính hiện nay ở VN đang cao hơn so với các loại hình tín dụng khác, chưa hấp dẫn được các khách hàng thuê. Lãi suất cho thuê tài chính cao hơn so với lãi suất cho vay trung dài hạn từ 20% đến 25% và cao hơn 10% nếu tài sản được mua sắm trực tiếp từ nhà sản xuất.

“Và điều khiến các doanh nghiệp ngại sử dụng dịch vụ cho thuê tài chính chính là về vấn đề sở hữu”, lãnh đạo một doanh nghiệp phân tích. Theo ông, nếu vay vốn NH mua máy móc thiết bị thì doanh nghiệp vẫn đứng tên sở hữu tài sản và chỉ làm động tác ra công chứng thế chấp. Khi tài sản thuộc sở hữu của doanh nghiệp thì doanh nghiệp sẽ được quyết định mục đích sử dụng tài sản.

Còn cho thuê tài chính thì ngược lại, mặc dù doanh nghiệp vẫn phải ký quỹ và trả trước (thường 30-50% tổng giá trị tài sản) nhưng bên cho thuê lại đứng tên sở hữu và có quyền kiểm tra việc sử dụng tài sản. Nếu doanh nghiệp sử dụng tài sản không đúng mục đích đã thỏa thuận thì lập tức công ty cho thuê tài chính sẽ can thiệp, thậm chí luật còn cho phép thu hồi tài sản khi bên thuê vi phạm hợp đồng (về nghĩa vụ thanh toán hoặc mục đích sử dụng)….

Trên thực tế, doanh nghiệp sẽ có được nhiều cái lợi khi sử dụng dịch vụ cho thuê tài chính nhưng do khâu tuyên truyền, giới thiệu và hướng dẫn sử dụng dịch vụ này tới doanh nghiệp chưa được các công ty cho thuê tài chính chú trọng nên chưa thể thu được kết quả như mong muốn. 

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã và đang thực hiện kế hoạch triển khai lộ trình mở cửa lĩnh vực cho thuê tài chính, dự tính đến cuối năm 2010 sẽ mở cửa hoàn toàn hoạt động này. Theo các chuyên gia, việc mở cửa, hội nhập hoạt động cho thuê tài chính sẽ dẫn đến nhiều công ty và tập đoàn nước ngoài tham gia thành lập cho thuê tài chính tại nước ta, sẽ tạo điều kiện thuận lợi để dịch vụ kênh tín dụng này phát huy được tác dụng đối với các doanh nghiệp và trở thành một trong những thị trường dịch vụ cạnh tranh lớn của Việt Nam.