Nhận diện điểm ngoại trừ

Các điểm ngoại trừ trong báo cáo kiểm toán của Doanh nghiệp, vốn rất khó “đọc” đối với nhà đầu tư, có hy vọng được giải mã nhờ quy định mới trong dự thảo Thông tư hướng dẫn về quản trị công ty áp dụng cho các công ty đại chúng  vừa được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đưa ra lấy ý kiến.

Theo quy định của dự thảo Thông tư, có vốn điều lệ thực góp từ 120 tỷ đồng trở lên và số lượng cổ đông không thấp hơn 300 cổ đông, phải mời kiểm toán viên hoặc đại diện công ty kiểm toán dự họp ĐHCĐ thường niên để phát biểu về các vấn đề liên quan đến báo cáo tài chính năm trong trường hợp Báo cáo kiểm toán có các khoản ngoại trừ trọng yếu.

Với tiêu chí công ty đại chúng quy mô như trên, theo ông Bùi Hoàng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý phát hành, UBCK, trong số hơn 1.000 công ty đại chúng đã đăng ký với UBCK, phần lớn các ngân hàng thương mại sẽ là đối tượng bị điều chỉnh bởi quy định mới.

Thực tế, Báo cáo kiểm toán của không ít Doanh nghiệp có yếu tố ngoại trừ trọng yếu, nhưng nhà đầu tư nhỏ lẻ rất khó tiếp cận lãnh đạo Doanh nghiệp, cũng như kiểm toán viên, để “đọc” được các thông tin phía sau các điểm ngoại trừ này. Có những trường hợp, chính các điểm ngoại trừ trọng yếu có ảnh hưởng lớn đến “sức khỏe” tài chính của Doanh nghiệp, nên nếu thiếu thông tin diễn giải, nhà đầu tư dễ gặp phải rủi ro trong quá trình đầu tư. Bởi vậy, nếu quy định công ty đại chúng quy mô lớn phải mời kiểm toán viên đến dự ĐHCĐ, để giải mã các điểm ngoại trừ trong Báo cáo kiểm toán được Bộ Tài chính ban hành, thì theo nhà đầu tư Nguyễn Ngọc Tân, đây sẽ là một bước tiến đáng kể trong minh bạch thông tin tài chính của Doanh nghiệp, cũng như giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, điều quan trọng là dự thảo Thông tư cần được hoàn thiện theo hướng chặt chẽ, đảm bảo tính khả thi.

Tinh thần của dự thảo quy định mới rất tích cực và đối tượng được thụ hưởng nhiều nhất là nhà đầu tư, bởi theo ông Bùi Văn Mai, Tổng thư ký Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA), nếu quy định mới được ban hành sẽ giúp đỡ được “nút thắt” mà nhiều nhà đầu tư đang gặp phải, đó là ít có cơ hội giải mã các yếu tố ngoại trừ trọng yếu trong Báo cáo kiểm toán từ nguồn thông tin chính thống là lãnh đạo Doanh nghiệp và kiểm toán viên. Ở chiều ngược lại, Doanh nghiệp phải gánh trách nhiệm nặng nề hơn do phải mời kiểm toán viên tham dự ĐHCĐ để chia sẻ quan điểm về các điểm ngoại trừ trọng yếu trong Báo cáo kiểm toán.

Tuy nhiên, ông Mai nêu vấn đề: Nếu quy định Doanh nghiệp phải mời kiểm toán viên dự họp ĐHCĐ, mà không làm rõ kiểm toán viên có nghĩa vụ phải dự họp hay không, thì hiệu quả của quy định mới khi được ban hành sẽ rất hạn chế, bởi không loại trừ tình trạng Doanh nghiệp mời kiểm toán viên không đến họp. Nếu đặt ra quy định “cứng” là kiểm toán viên phải đến họp thì khó khả thi. Thực tế, mùa họp ĐHCĐ cũng là thời điểm các công ty kiểm toán vào mùa hoàn tất Báo cáo kiểm toán cho các Doanh nghiệp, hơn nữa số lượng công ty đại chúng quy mô lớn khá nhiều, vậy công ty kiểm toán lấy đâu ra kiểm toán viên đi họp? Trong trường hợp quy định buộc kiểm toán viên phải đến dự họp thì phải kèm theo nội dung, trong hợp đồng kiểm toán báo cáo tài chính với Doanh nghiệp nếu Báo cáo kiểm toán có nhiều yếu tố ngoại trừ trọng yếu thì công ty đại chúng phải mời kiểm toán viên dự họp để phát biểu ý kiến về các vấn đề này và Doanh nghiệp phải trả phí cho công ty kiểm toán do phải cắt cử kiểm toán viên đi họp.

Về lo ngại công ty kiểm toán không đủ sức đi họp ĐHCĐ, ông Hải cho biết, dự thảo Thông tư đã đưa ra 2 giới hạn để xử lý: các công ty đại chúng quy mô lớn và chỉ là các Doanh nghiệp có Báo cáo kiểm toán có yếu tố ngoại trừ trọng yếu, nên số lượng Doanh nghiệp thuộc diện phải mời kiểm toán viên dự họp không quá nhiều. Trường hợp Doanh nghiệp mời nhưng kiểm toán viên không dự họp, ông Hải cho biết, với những công ty kiểm toán có trách nhiệm tới cùng với sản phẩm của mình là Báo cáo kiểm toán thì luôn tìm kiếm cơ hội để thuyết trình về các điểm ngoại trừ trong Báo cáo kiểm toán để cổ đông, cộng đồng nhà đầu tư hiểu hơn các nội dung mà trong khuôn khổ hạn hẹp của một Báo cáo kiểm toán khó chuyển tải hết. Đây cũng là cơ hội cho kiểm toán viên cũng như công ty kiểm toán chủ động giải trình để “phòng xa” các sự cố liên quan đến Báo cáo kiểm toán sau khi công bố. Bởi vậy, quan trọng là quy định pháp lý có tạo cơ hội cho kiểm toán viên dự họp hay không, chứ không nên vội vàng e ngại Doanh nghiệp mời nhưng kiểm toán viên không mặn mà dự họp…